| |
Date |
Event(s) |
| 1 | 1499 | - 1499: Edward van Oostfriesland neemt Pekelborg in.
|
| 2 | 1500 | - 1500: George van Saksen wordt Heer van Friesland.
- 1500: Geboorte van Karel V, heer der Nederlanden
|
| 3 | 1515 | - 1515: Karel V installeert het Hof van Friesland.
- 1515: Floris van Egmond benoemd tot stadhouder van Friesland.
- 1515: Dokkum ontvangt van Karel V het privilege van een weekmarkt op donderdagen.
- 1515: Karel V op 5 januari te Brussel ingezworen als Heer der Nederlanden.
- 1515: George van Saksen verkoopt zijn rechten op Friesland aan Karel V voor 100.000 goudguldens.
|
| 4 | 1516 | - 1516: Karel V,koning van Spanje
- 1516: St. Catharinavloed
|
| 5 | 1517 | - 1517: Hindeloopen ingenomen door Pier van Donia, bijgenaamd Grote Pier. Een boer uit Kimswerd, en piraat die zich allerlei titels toebedeelde: koning van Friesland, hertog van Sneek, graaf van Sloten, vrijheer van Hindelopen en kapitein-generaal van de Zuiderzee; had een enorme haat tegen alles wat Hollands was.
|
| 6 | 1519 | - 1519: Eerste oorlog met Frankrijk.
|
| 7 | 1520 | - 1520: Grote Pier overlijdt op 28 oktober in Sneek.
|
| 8 | 1521 | - 1521: Rijksdag in Worms, waar Maarten Luther in de ban wordt gedaan.
|
| 9 | 1524 | - 1524: Friesland erkent Karel V als landheer.
|
| 10 | 1525 | - 1525: Slag bij Frankenhausen 15 May 1525 betekende het einde van de boerenopstanden o.l.v. Thomas Muenzer, waarbij 100.000 sneuvelden.
|
| 11 | 1531 | - 1531: Maria van Hongarije benoemd tot landvoogdes van de Nederlanden.
|
| 12 | 1533 | - 1533: Op Slot Dillenburg in het Duitse Nassau wordt de oudste zoon Willem geboren, die op elfjarige leeftijd het Zuid-Franse prinsdom Oranje en aanzienlijke goederen in de Nederlanden erft van zijn neef René van Châlon. De jonge Prins van Oranje groeit op aan het hof van Karel V in Brussel, om hem te vrijwaren van Duits-protestantse invloeden.
|
| 13 | 1536 | - 1536: Groningen en Drenthe onderwerpen zich aan Karel V.
|
| 14 | 1540 | - 1540: Benoeming Maximiliaan van Egmond, graaf van Buren, tot gouverneur van Friesland
|
| 15 | 1548 | - 1548: De oprichting van een Bourgondische Kreits is de bekroning van Karels politiek om de Nederlanden in zijn greep te krijgen. Voor het eerst zijn zeventien Nederlandse gewesten (tien zuidelijke en zeven noordelijke, waaronder Friesland, het Groningerland, Gelre en de gebieden van de Utrechtse bisschop) in één verband verenigd. Stadhouders (plaatsvervangers van de vorst) komen aan het hoofd te staan van de gewesten.
|
| 16 | 1549 | - 1549: Jan de Ligne, graaf van Aremberg, benoemd tot gouverneur van Friesland.
|
| 17 | 1552 | |
| 18 | 1555 | - 1555: Karel V doet troonsafstand van de Nederlanden. Filips II wordt Heer der Nederlanden.
|
| 19 | 1558 | - 1558: Karel V sterft in zijn kloosterpaleis te Yuste.
|
| 20 | 1559 | - 1559: Margareta van Parma Spaans gouverneur over de Nederlanden.
|
| 21 | 1566 | - 1566: Hoge graanprijzen, met hongersnoden tot gevolg, leiden tot een geladen stemming in de gewesten. Een Verbond van (driehonderd) Edelen wendt zich tot de landvoogdes met een smeekschrift, waarin zij "moderatie' vragen: minder belasting, meer religieuze vrijheid. Een vooraanstaand adviseur van de landvoogdes, graaf Berlaymont, zou daarbij de beroemde woorden hebben gesproken: "Ce ne sont que des gueux.' ("Het zijn slechts bedelaars.') De woorden geuzen en geuzennaam vinden hier hun oorsprong.
- 1566: Op 10 augustus wordt in de West-Vlaamse plaats Steenvoorde de eerste katholieke kerk geplunderd. Deze Beeldenstorm verspreidt zich in twee maanden over de Nederlandse gewesten.
|
| 22 | 1567 | - 1567: De hertog van Alva wordt regent. De Prins van Oranje vlucht naar Duitsland.
- 1567: Hoewel de rust inmiddels is teruggekeerd, arriveert in augustus een leger van 10.000 Spaanse en Italiaanse huurlingen onder leiding van de Hertog van Alva. Een speciale rechtbank _ de Raad van Beroerten (bloedraad)velt 1.100 doodvonnissen tegen "ketters'.
|
| 23 | 1568 | - 1568: 80-jarige Oorlog. Slag bij Heiligerlee. Egmont en Hoorn in Brussel onthoofd.
- 1568: De slag bij Heiligerlee: Het was het begin van de Tachtigjarige Oorlog tussen geuzen en Spanjaarden, die in 1648 eindigde met de Vrede van Münster, waarbij Spanje de onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Nederlanden erkende.
|
| 24 | 1570 | - 1570: Allerheiligenvloed op 1 November: het zeewater stond tot voor de poorten van de stad Groningen en men ving bij Oosterhogebrug kabeljauw. In dat jaar verdronken in de provincie Groningen 9000 mensen en meer dan 70.000 'hoornbeesten' In Friesland komen 3000 mensen om.
|
| 25 | 1572 | - 1572: Beleg van Haarlem. De Watergeuzen veroveren Den Briel.
|
| 26 | 1573 | - 1573: Requesens landvoogd. Volksheldin Kenau Simonsdochter Hasselaer. Die van binnen [Haarlem] hadden ooc een cloecke vrouwe ende eerbaer weduwe, omtrent XLVI jaren out, Kennau genoemt, die dander vrouwen in allen noot aenvoerde ende met eenighe andere veel manlycke daden boven vrouwen aert bedreef op ten vijant, met spiessen, bussen ende sweert, als een man haer behelpende in vrouwelycke habijt.
|
| 27 | 1574 | - 1574: De Slag op de Mookerheide.
|
| 28 | 1576 | - 1576: Dood van Requesens. Don Juan wordt landvoogd.
|
| 29 | 1578 | - 1578: Matthias van Habsburg wordt landvoogd. Hetzelfde jaar wordt Parma landvoogd.
|
| 30 | 1579 | - 1579: Unie van Atrecht en Utrecht.
|
| 31 | 1580 | - 1580: Filips II doet Willem van Oranje in de ban.
|
| 32 | 1584 | - 1584: Willem Lodewijk wordt in oktober stadhouder van Friesland.
- 1584: Willem van Oranje wordt op 10 juli in Delft vermoord.
|
| 33 | 1585 | - 1585: Stadhouder Willem Lodewijk van Nassau sticht in Franeker een hogeschool.
|
| 34 | 1593 | - 1593: Graaf Willem Lodewijk maakt zijn vermaarde tocht vanuit Emmen over het veen naar Roswinkel om zich in Boertange te verschansen. Toen die Willen Lodewijk in 1593 naar Roswinkel trok, legde hij vermoedelijk gelijkertijd de Emmerschans aan. Later werd over die schans een nieuwe, grotere schans aangelegd.
- 1593: Drenthe gaat deel uit maken van de zeven verenigde Nederlanden, doch werd geen lid van de Staten Generaal. Het bleef als enige gewest zelfstandig onder toezicht van stadhouder Willem Lodewijk. Drost werd toen Casper van Ewsum. Wederom luidt er voor Drenthe een nieuw tijdperk in.
|
| 35 | 1596 | - 1596: De overwintering van Willem Barentsz. en Jacob van Heemskerck op Nova Zembla.
|
| 36 | 1600 | - 1600: Slag bij Nieuwpoort. De gouden eeuw.
- 1600: Winschoter Hoogebrug lag bij Pekelborg.
|
| 37 | 1602 | - 1602: Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie.
|
| 38 | 1603 | - 1603: In Lutjegast wordt Abel Janszoon Tasman geboren.
|
| 39 | 1607 | - 1607: Jacob van Heemskerck verslaat de Spanjaarden bij Gibraltar.
- 1607: Zeer strenge winter. Zelfs de Theems is bevroren.
|
| 40 | 1615 | - 1615: Op verzoek van Willem Lodewijk werd de Semslinie getrokken door Jans Sems. De grens tussen Groningen en Drenthe wordt een "feit".
|
| 41 | 1619 | - 1619: Op 13 mei wordt Oldenbarnevelt op het Binnenhof onthoofd.
- 1619: Batavia wordt gesticht door Jan Pieterszoon Coen.
|
| 42 | 1620 | - 1620: De Friese stadhouder Willem Lodewijk overlijdt. Ernst Casimir volgt hem op.
|
| 43 | 1621 | - 1621: Hugo de Groot ontsnapt uit Slot Loevestein in een boekenkist.
|
| 44 | 1628 | - 1628: Piet Heijn verovert bij Cuba een Spaanse Zilvervloot.
|
| 45 | 1629 | - 1629: Piet Heijn sneuvelt tegen de Duijnkerkers.
|
| 46 | 1632 | - 1632: Ernst Casimir sneuvelt bij Roermond. Hendrik Casimir I wordt de nieuwe Friese stadhouder.
|
| 47 | 1634 | - 1634: Eerste Kollumer Oproer. Ofke Haijes riep zichzelf uit tot 'capitain' van Kollum en ging "nae het huijs van Harmen Lubbes, roeper van den voors. dorpe Collum, ende daeruijt tegens wille ende danck van den selven Harmen de tromme gehaelt, de sleve geslagen, ende uijtroepingen veel volck bijeen gekregen heeft, de selve aanritsende 's Landtschaps middelen met hem gevangene (Ofke Haijes) te helpen tegenstaan.
Dat oock de gevangene ten selven tijde gesterckt met Jan Harckes, Drieus Aebes ende andere al trommelende van 't Westeijnde der voors. dorpe gegaen is nae Fop Claessens ende aldaer tegens danck van des selves huijsvrou ende dogter een van de Vaendels uijt 't gerechthuijs gehaelt heeft, ende dat hij alsdoen so als Capitain vaendrich ende trommelende met de rapaille langs de gebuijrte uijt het rechthuijs is gegaen.
Dat de gevangene ten voors.dage tegens den avond met vliegende Vaendel, ende Trommelslagh mede was gemarcheert doorden gebuijrte naar de huijsinge van den Ontfanger Jacob Rosema, ende deselve hadt helpen insmiten, opbreecken ende 't huijsraedd vernielen en plunderen. Dat de gevangene cum socius den Dienstboden van Rosema voornoembt hadden gevraeght, waer hij Rosema was, met de bij voeginge, so sij hem hadden, wouden sij hem in riemen snijden
|
| 48 | 1639 | - 1639: Admiraal Maarten Harpertszoon Tromp verslaat de Spaanse vloot bij Duins.
|
| 49 | 1640 | - 1640: Willem Frederik wordt stadhouder van Friesland.
|
| 50 | 1647 | - 1647: Overlijden Frederik Hendrik. Stadhouder Prins Willem II.
|
| 51 | 1648 | - 1648: Vrede van Munster, einde Tachtigjarige Oorlog.
|
| 52 | 1649 | - 1649: Aanleg van de Zuidwending bij Veendam.
|
| 53 | 1652 | - 1652: Jan van Riebeeck sticht de Kaapkolonie.
- 1652: Eerste Engelse oorlog.
|
| 54 | 1655 | - 1655: Aanleg van de Ommelanderwijk bij Veendam.
|
| 55 | 1656 | - 1656: Rembrandt van Rijn wordt failliet verklaard.
|
| 56 | 1664 | - 1664: Hendrik Casimir II wordt stadhouder van Friesland.
|
| 57 | 1665 | - 1665: Tweede Engelse oorlog.
- 1665—1666: Tijdens de 1e oorlog met Barend van Galen, bisschop van Munster, trekken Munsterse soldaten stropend door Emmen. (over aantallen verschillen de meningen)
|
| 58 | 1667 | - 1667: New York wordt in Breda verkwanseld aan de Britten.
|
| 59 | 1672 | - 1672: Rampjaar. Moord op de gebroeders De Witt. Het land is radeloos, reddeloos en redeloos.
- 1672: Winschoterzijl door den bisschop van Munster bezet.
|
| 60 | 1675 | - 1675: Het tabaksrooken komt in gebruik.
|
| 61 | 1676 | - 1676: De Ruyter sneuvelt bij Sicilië in de Middellandse zee.
|
| 62 | 1686 | - 1686: De Sint Maartensvloed kost in de provincie Groningen 1558 mensenlevens. Alleen al in 't Oldambt zouden 482 menschen verdronken zijn.
- 1686: St. Maartenvloed: De stad Groningen lag als een eiland midden in een grote zee en stuurde al wat ze aan schepen en mankracht had, er op uit, om te redden wat er te redden viel. 1585 mensen verdronken, en duizenden stuks vee. Dorpen als Pieterburen en Uithuizen verdwenen van de aardbodem.
|
| 63 | 1689 | - 1689: Willem III wordt koning van Engeland.
|
| 64 | 1692 | - 1692: De jenever wordt volksdrank.
|
| 65 | 1700 | - 1700: Invoering van de Gregoriaanse kalender in Friesland. Op 31-12-1700 volgde 12-01-1701.
|
| 66 | 1701 | - 1701: Lodewijk XIV bezet de Zuidelijke Nederlanden.
|
| 67 | 1702 | - 1702: Willem III van Oranje-Nassau overlijdt aan de gevolgen van een val van zijn paard op Hampton Court.
- 1702: Het Franse leger stond te popelen om nu de Nederlanden binnen te vallen. In het Brabantse niemandsland verzamelde zich maar liefst 6 verschillende nationaliteiten. Dit werd een plaag voor de inwoners van het bestuurloze Brabant, de troepen plunderden, mishandelden de inwoners.
|
| 68 | 1708 | - 1708: Strenge winter : vorst van 24 December tot in Mei.
- 1708: Op 21 jarige leeftijd werd Johan Willem Friso (1687-1711) Stadhouder en Kapitein-generaal van Groningen.
|
| 69 | 1709 | - 1709: De winter van 1709 was een zeer strenge, de prijs van levensmiddelen en graan schoot omhoog, wat hongersnood betekende voor de minder gesitueerden.
|
| 70 | 1711 | - 1711: Johan Willem Friso, erfstadhouder van Friesland, verdrinkt in het Hollands Diep.
|
| 71 | 1713 | - 1713: Via Azië en Rusland bereikt de (1e) veepest epidemie ons land.
|
| 72 | 1717 | - 1717: In de nacht van 25 op 26 december werd door een noordwesterstorm de zee het land opgezweept. De storm treft vooral het noorden van het land en het aangrenzende Oost-Friesland. In Friesland kwamen zo'n 150 mensen om en veel vee. In Groningen kwamen 2091 mensen, 11.411 koeien, 3063 paarden, 1277 varkens en 20.923 schapen om, tenminste als we de beschrijvingen mogen geloven. In Oost-Friesland verdronken 2787 mensen en zo'n 155.000 stuks vee.
|
| 73 | 1720 | - 1720: De pest heerst over Europa.
|
| 74 | 1723 | - 1723: Grens tusschen Onstwedde en Pekela geregeld.
|
| 75 | 1729 | - 1729: De Dokkumer Nieuwe Zijlen aangelegd.
- 1729: Willem IV stadhouder in de gewesten Friesland, Groningen, Drenthe en Gelderland.
|
| 76 | 1730 | - 1730: De aardappel wordt in ons land geintroduceerd, een Zuid-Amerikaans product.
|
| 77 | 1731 | - 1731: De paalworm teistert ons land, de worm vreet de palen in onze dijken op.
|
| 78 | 1735 | - 1735: Jan Klatter, schuitvaarder van Pekela op Groningen.
|
| 79 | 1740 | - 1740: Begin van 't koffiedrinken.
- 1740: Een strenge winter zorgt voor hongersnood. De winter valt al vroeg in de herfst van 1739. In de Achterhoek en Brabant wordt de bevolking geplaagd door hongerige wolven.
|
| 80 | 1745 | - 1745: De landbouw wordt geconfronteerd met de tweede veepestepidemie.
|
| 81 | 1747 | - 1747: Willem IV wordt erfstadhouder van alle gewesten.
- 1747: In Groningen en Friesland moesten de boeren passagegeld betalen bij het verweiden van hun weilanden op de grenzen. Nou hier hadden ze schoon genoeg van en ze vernielden het tolhek en staken de boel in de fik. Dit was het sein tot een massa beweging.
|
| 82 | 1748 | - 1748: In Amsterdam worden op de Dam twee plunderaars opgehangen.
- 1748: In maart brak er een oproer uit in Groningen toen de geboorte van een Prins van Oranje, de latere Prins Willem V, werd afgekondigd. Het huis van Burgermeester Geertsema werd vernield, Ommelander boeren die al enige tijd in onmin leefden met het stadsbestuur, trokken met knotsen en stokken de stad in op zoek naar Lewe van Aduard. De magistraat moest voldoen aan de eis van de burgers; Het Stadhouderschap erfelijk verklaren. Onrust was er ook in Friesland, daar moesten de controleurs der belastingpachters het ontgelden. In Harlingen kwamen de schippers in opstand, zij trokken onder begeleiding van tamboers naar Leeuwarden. De Prins veraste vriend en vijand door er 3 regimenten uit Overijssel erna toe te sturen, dit om de rust te herstellen.
|
| 83 | 1750 | - 1750: Het sterfjaar van Johann Sebastian Bach.
|
| 84 | 1751 | - 1751: Willem IV overlijdt. Willem V wordt de eerste onbenoemde stadhouder.
|
| 85 | 1756 | - 1756: De geboorte van Wolfgang Amadeus Mozart.
|
| 86 | 1758 | - 1758: Strenge winters. In het voorjaar is er veel turfvervoer naar Duitsland.
|
| 87 | 1762 | - 1762: Grens tusschen Westerlee en Pekela geregeld
|
| 88 | 1763 | - 1763: De handel ligt bijna stil en er heerst een grote werkloosheid, dit zorgt voor onrust onder de bevolking.
|
Bef 1665 - Yes, date unknown
English
