Notes:
Tegelen (Tegels: Tegele) is een dorp in Noord-Limburg. Tot 2001 was het een zelfstandige gemeente (waarvan het oude wapen en de vlag in de infobox hiernaast zijn opgenomen). Sindsdien hoort het bij de gemeente Venlo.
Naam
Tegelen ontleent zijn naam aan het Latijnse 'Tegula' dat dakpan betekent. Deze naam werd reeds door de Romeinse bewoners gebezigd wegens de goede klei die er werd gevonden voor potten- en pannenbakkerijen.
Het Tiglien
Aan Tegelen is de naam voor het geologisch tijdvak het Tiglien (deel van de subperiode Pleistoceen, die duurde van 2,40 tot 1,80 Ma) ontleend. Dit vanwege de vele uit die periode stammende fossiele vondsten die in de Tegelse klei zijn gedaan. Deze vaak metersdikke kleilagen werden afgezet door de Rijn. Tijdens het Tiglien liep de Maas namelijk niet langs Tegelen, maar voegde deze zich boven Aken bij de Rijn.
In de Tegelse klei werden de fossiele resten van onder andere de bever, watermol, hyena, panter, stekelvarken, tapir, Grote Tegelse hert, Kleine Tegelse hert, beer, neushoorn, nijlpaard, moerasschildpad, Zuidelijke olifant en makaak-aap gevondenen. Deze macaca florentina leek veel op de hedendaagse berberaap (Macaca sylvanus). Nooit eerder werden zo ver noordelijk fossiele apenresten aangetroffen. Onlangs werd ontdekt dat in Tegelen ook de vliegende eekhoorn heeft geleefd, en verder een soort slaapmuis, die nu alleen nog in Japan voorkomt. Tussen de meer dan honderd in de klei gevonden plantensoorten zaten de rubberboom, Spaanse aak, vleugelnoot en cipres.
In de plaatselijke botanische tuin de Jochumhof is in de jaren 70 een levende reconstructie gemaakt met planten die hier groeiden tijdens de Tiglien-periode. Helaas is dit 'tiglienpark' sindsdien verwaarloosd.
Geschiedenis
Bij opgravingen in Tegelen zijn verschillende Romeinse pottenbakkers- en dakpanovens gevonden. De Sint-Martinuskerk van Tegelen wordt al rond het jaar 800 vermeld in bisschoppelijke- en kloosterarchieven. Wegens de strategische ligging werden e er al vroeg diverse kastelen en versterkte boerderijen gevestigd. Hiervan waren de belangrijkste het Kasteel Holtmühle en de Oude Munt. Gedurende de Middeleeuwen werd er dan ook geregeld strijd gevoerd in en om Tegelen en ook wegens de nabijheid van de vestingstad Venlo. In de loop der tijd werd in Venlo nog een kazerne gevestigd en in het nabije Blerick een fort waardoor er gedurende de 16e eeuw t/m 18e eeuw regelmatig plunderende legers door Tegelen trokken.
Het is weinig bekend, dat Tegelen eeuwenlang tot het hertogdom Gulik heeft behoord, terwijl Venlo Gelders was. Tegelen was voor Venlo dus heel letterlijk 'buitenland' en vice versa. Dat feit verklaart dat het dialect van Tegelen duidelijk verschilt van dat van Venlo, en het verklaart ten dele ook de rivaliteit tussen beide stadsdelen, zie hiervoor Land van Gulik. We vinden de zwarte, ongekroonde leeuw op een geel veld ook gedeeltelijk terug in de vlag van Tegelen
Na de Napoleontische tijd was dat voorbij en Tegelen ontwikkelde zich al vroeg in de 19e eeuw tot een regionaal industriecentrum. Eerst ontstonden er steen- en pottenbakkerijen, en later in de eeuw staal- en tabaksfabrieken. Na 1900 kwam hier de tuinbouw bij. De pottenbakkerskunst nam in Tegelen een hoge vlucht vanaf ongeveer 1750 tot de Tweede Wereldoorlog.
Het economische en sociale leven voor deze oorlog werd beheerst door een klein aantal fabrikantenfamilies die elkaar de bal toespeelden. Een berucht voorbeeld van hoe dezen hun werknemers behandelden en in hun macht hielden is een affaire die speelde in de Eerste Wereldoorlog. De kleiwarenfabrikanten beweerden dat ze door de economische blokkade van Duitsland bijna failliet waren en dat ze alleen konden overleven door de (al magere) lonen drastisch te verlagen. De arbeiders gingen in staking maar op een gegeven moment was de stakingskas leeg. Door bemiddeling van de Tegelse geestelijkheid gingen de arbeiders weer aan het werk, maar wel tegen een zeer schamel hongerloon. Achteraf kwam naar buiten dat de fabrikanten nooit op het punt van faillissement hadden gestaan maar daarentegen exorbitante winsten hadden opgestreken door hun zeer lage loonkosten. Dat ze inderdaad flink verdienden is nog steeds te zien aan de enorme villa's die deze fabrikanten bewoonden en die her en der in Tegelen staan.
Na de oorlogstijd nam het aantal fabrieken in Tegelen gestaag af. Alle ijzergieterijen, waaronder de Globe, bekend van haar putdeksels, verdwenen. Van de kleiwarenindustrie, inmiddels overgegaan in internationale handen, zijn nog drie fabrieken over. Van een steenfabriek, Canoy Herfkens, staat de schoorsteen er nog als aandenken aan een roemrucht verleden.
In 2001 werd Tegelen gemeentelijk samengevoegd met Belfeld en Venlo tot de nieuwe gemeente Venlo.
Bezienswaardigheden
Vele historische gebouwen zijn in Tegelen sinds de Tweede Wereldoorlog door verschillende oorzaken verdwenen. Tijdens de oorlog werden onder meer de dubbele villa Lengs en Huize Gusto verwoest. Om plaats te maken voor de kleigroeve van Russel-TiTiglia werd in 1962 kasteelboerderij Wambach gesloopt en in 1967 brandde de Holtmeule, de laatste watermolen van Tegelen af . Vanaf eind jaren 60 werden vanwege weinig doordachte bestemmingsplannen vele historische panden in het centrum gesloopt, waardoor hier slechts enkele interessante panden bewaard zijn gebleven. De meeste bezienswaardigheden zijn buiten het centrum en rond de oude markt te vinden:
Kasteel Holtmühle uit de 17e eeuw, heden in gebruik als hotel. Het oorspronkelijke kasteel werd gebouwd in de 14e eeuw. Naast het kasteel bestaan er ook nog twee poortgebouwen en een tiendschuur.
Kasteel De Munt uit 1697, heden in gebruik als klooster. Van het oorspronkelijke Frankische kasteel uit de vroege middeleeuwen is niets meer te zien.
Sint-Martinuskerk - De vierde kerk op deze plaats. Delen van de toren zijn nog van de derde kerk uit 1430. De eerste Sint-Martinuskerk werd hier rond 720 gesticht.
Missiehuis Steyl - Kloostergebouwen met werkplaatsen, tuinen en museum.
Abdij Ulingsheide - Trappistenkloostercomplex
Kranenbreukerhuis - Brouwerij / pottenbakkerswerkplaats uit 1767 / 1829 (rijksmonument)
Coöperatie-gebouwen van de RK Verbruiksvereeniging "de Volharding"
Villa Maria (rijksmonument), Villa Elise
Tegelse watertoren, de op een na oudste watertoren van WML (rijksmonument)
Cultuur
Tegelen heeft een rijk cultureel leven met diverse toneel-, muziek- en zangverenigingen.
Het Missiemuseum Steijl bezit een collectie volkenkundige en natuurhistorische voorwerpen uit de landen waar de missionarissen werkzaam zijn. De stijl en indeling van het museum zijn sinds 1931 niet veranderd.
Het Keramiekcentrum Tiendschuur Tegelen, gevestigd in de tiendschuur van Kasteel Holtmühle, heeft een historische collectie die een blik biedt op de Tegelse kleiwaren-nijverheid vanaf de Romeinse tijd. Ook vinden er wisseltentoonstellingen met keramisch werk plaats. Verder worden er cursussen keramiek en pottenbakken gegeven om de in eeuwen opgebouwde expertise te behouden voor het nageslacht.
In de Tegelse bossen ligt Speelpark Klein Zwitserland, met onder andere het eerste natuurspeelbos van Nederland en met de hoogste schommel en langste glijbaan van Europa.
In Steyl ligt aan de Maas de Botanische tuin Jochumhof, waarvan de oudste delen uit 1799 stammen.
Vanaf 1931 worden de Tegelse passiespelen opgevoerd, sinds 1975 om de vijf jaar. De passiespelen worden gehouden in openluchtheater de Doolhof en in 2000 trokken deze zo'n 60.000 bezoekers.
Ook in Tegelen wordt elk jaar volop carnaval (Tegels: Vastelaovend) gevierd. Tegelen telt de volgende carnavalsverenigingen: VG (VastelaovesGezelsjap) D'n Oeles, VG de Beerpiëp, VV (Vastelaovesvereiniging) de Boereraod, VV De Kleitrappers en VV Kaetelaers (Steijl).
Elk jaar (sedert 1984) vindt er op de eerste zaterdag van september het drukbezochte Bluesrock festival plaats in het Openlucht theater De Doolhof. Grote namen als Rory Gallagher (verschillende malen), Ten Years After, Johnny Winter hebben er opgetreden. Ook is er altijd plaats voor Nederlands Bands.
Geboren in Tegelen
Caspar Franssen (1860 - 1932), architect
Myra Ward (1916 - 1990), actrice
Theo Thurlings (1916 - 1997), politicus (KVP)
André van den Heuvel (1927), acteur
Ben Verbong (1949), filmregisseur
Huub Beurskens (1950), schrijver
Carla Beurskens (1952), atlete
Huub Stapel (1954), acteur
Pieter Kuijpers (1968), filmregisseur
Ronald Goedemondt (1975), cabarètier
Frans Pollux (1977), leadzanger van Neet Oét Lottum
Chantal Janzen (1979), musicalster en actrice
Sjors Verdellen (1981), prof-voetballer (VVV-Venlo)
City/Town : Latitude: 51.342702, Longitude: 6.137026Matches 1 to 50 of 313
Matches 1 to 5 of 5
Last Name, Given Name(s)  |
Christening  |
Person ID | Tree | |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  Bongaerts, Maria | 22 Jul 1803 | I196329 | savenije |
| 2 | Canoij, Bartholomeus | 24 Jul 1731 | I196324 | savenije |
| 3 | Canoij, Wendelina | 30 Aug 1761 | I196326 | savenije |
| 4 | Franssen, Jacobus Josephus | 27 Mar 1782 | I196328 | savenije |
| 5 | Geraedts, Gerardus | 07 Jul 1797 | I122559 | savenije |
Matches 1 to 50 of 214
Matches 1 to 50 of 57
Matches 1 to 2 of 2
| Last Name, Given Name(s) |
Occupation |
Person ID | Tree | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Coenders, Gerardus Florentinus Theodorus | I4800 | savenije | |
| 2 | Janssen, Paulus Gerardus Henricus Anton | I6734 | savenije |
Matches 1 to 50 of 108
Matches 1 to 1 of 1
| Family |
Religious Marriage |
Family ID | Tree | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Moubis / Canoij | 14 Nov 1831 | F200343 | savenije |
| I like this service very much and I want to donate money | Ik vind deze site geweldig en wil graag financieel helpen het in stand te houden
This site powered by The Next Generation of Genealogy Sitebuilding ©, written by Darrin Lythgoe 2001-2025.
English
